بازگشت
نشست های سه جانبه، تلاش های صلح در سایه تعارفات
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

  بیش از سه ماه می شود که برنامه مذاکرات سه جانبه میان افغانستان، پاکستان و امریکا دنبال می گردد، هرچند در این مذاکرات مقامات بلند پایه  حضور ندارند، معاونان وزارت های خارجه این کشورها و گاهی هم در مقام پایین تر برگزار گردیده است. تاکنون 4 دور مذاکره میان سه کشور انجام شده است. اولین مذاکرات میان سه کشور در اسلام آباد زمانی صورت گرفت که چند روز از گشته شدن اسامه بن لادن در ایبت آباد پاکستان نمی گذشت. چهارمین دور این مذاکرات دیروز در اسلام اباد برگزار گردید در این نشست از طرف افغانستان جاويد لودين، معین وزرات خارجه و ازطرف پاکستان آقای سلمان بشير، معین وزارت امور خارجه این کشور حضور داشت و از طرف امریکا برای اولین باریک مقام بلند رتبه در این اجلاس شرکت کرده بود و او آقای مارک گراسمن، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان و پاکستان بود.

 از ویژگی های هرچهاراجلاس این بوده که همه این نشست ها در پایتخت های افغانستان و پاکستان برگزار گردیده و هم چنین تقریبا این نشست ها هرماه یک بار برگزار گردیده است و قرار شده است که پنجمین نشست آن در استانبول ترکیه برگزار گردد و این نشان می دهد که نشست های سه جانبه کم کم گستره بین المللی به خود می گیرد و به تدریج ممکن است به یکی از نشست های مهم تبدیل گردد. اما این اهمیت را نباید تنها در گسترش مکانهای نشست دانست، آنچه این نشست ها را اهمیت خاص می بخشد و به اجلاس مهم با درستآوردهای سیاسی بالا  ممکن است در آینده تبدیل کند، موضوع گفتگوها و نیز توافقاتی است که به دست می آید. اما باید گفت که هر چهار نشست سه جانبه علی رغم آن که موضوع نشست ها ازسوی هرسه طرف بسیار با اهمیت جلوه داده شده، در واقع برای همه طرف ها در سایه سوء تفاهمات بوده و نیز دستآوردهای آن بیشتر تعارفات سیاسی بوده تا توافقات عملی و گامهای عملی به جلو.

   موضوع اصلی نشست های سه جانبه مذاکره با طالبان و یافتن راههای مناسب برای رسیدن صلح است. این تلاش ها درواقع در عرض تلاش های شورای عالی صلح صورت می گیرد، زیرا شورای عالی صلح به ریاست اقای ربانی چند بار به پاکستان سفر کرده و با این کشور کمیته مشترک صلح و مذاکره با طالبان را تشکیل داده و اعضای این کمیته مشترک نیز از مقامات بلند رتبه هردو کشور هستند؛ اما اینکه چرا این کمیته همه تلاش های  صلح را بعهده نمی گیرد و چرا این نشست ها اعضا و نمایندگان این کمیته حضور ندارد، سئوالی است که پاسخ روشنی ندارد. شاید گفته شود که موضوع نشست سه جانبه تنها صلح و چگونگی مذاکره با طالبان نیست، اما در هرچهار دور مذاکراتی که صورت گرفته، موضوع اصلی مذاکرات صلح با طالبان بوده و حتی در اولین مرحله از مذاکرات که همزمان با مرگ اسامه بن لادن برگزار گردید، محور اصلی مذاکرات روی مذاکره با طالبان می چرخید. اما این که چرا نمایندگان شورای عالی صلح در این نشست ها حضور ندارند و چرا از کمیته مشترک صلح میان افغانستان و پاکستان در این نشست ها دعوت نمی گردد، دلیل روشنی وجود ندارد و باید وزارت های خارجه دو کشور ونیز شورای عالی صلح در این زمینه پاسخ ارایه دهند.

ویژگی دیگری که در این مذاکرات دیده می شود این است که بخش عمده این نشست ها را تعارافات سیاسی در برگرفته است و هیچ دستآوردی در این زمینه نداشته است. جاويد لودين،معین وزرات خارجه افغانستان پس از پایان چهارمین دونشست سه جانبه در اسلام آباد در كنفرانس مطبوعاتي گفت: پيشبرد روند صلح و آشتي در افغانستان رابطه مستقيم با همكاري پاكستان با اين كشور دارد.

 جالب این است که اقای لودین موضوع جدیدی را افشاکرد که برخلاف ادعاهای شورای عالی صلح بود، او گفت: "با یک تعداد از طالبان در رده های دومی و سومی تماس بر قرار کرده اند و برای تشخیص افراد بلند رتبه طالبان که به صلح آماده می باشند، به کمک پاکستان نیاز دارند.  پاکستان می تواند رهبران طالبان را تشویق نماید که به میز مذاکره حاضر شوند". در حالی تاپیش از این گفته می شد که شورای عالی صلح و نیز امریکا و دولت افغانستان وقتی تلاش های صلح و مذاکره با طالبان را دنبال کرده اند، با نماینده تام الاختیار ملاعمر مذاکره کرده اند، اما اقای لودین می گوید تا کنون هرچه تلاش های صلحی در میان بوده با رده دومی و سومی طالبان بوده است!.

در راستای همین تعارفات سیاسی آقای سلمان بشير، معین وزارت امور خارجه پاكستان نیز در این کنفرانس خبری بعد از چهارمین دور نشست سه جانبه،  با حمايت كامل از روند صلح و آشتي ملي در افغانستان گفت که اين مذاكرات بسيار مفيد بوده و ما احساس مي‌كنيم ايجاد صلح و ثبات در افغانستان به نفع منافع ملي پاكستان است و برقراري امنيت در افغانستان باعث ايجاد صلح، ثبات، رفاه و پيشرفت در منطقه مي شود. مارک گراسمن، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان وپاکستان نیز قول داد که در راستای تلاش های صلح و آشتی در افغانستان کمک می کند و گفت پاکستان نقش مهمی  می تواند در صلح افغانستان بازی کند. اوگفت، پاکستان نه تنها این که می تواند در برنامه صلح تحت رهبری افغانستان کمک کند، بلکه نقش این کشور در دورنمای اقتصادی این منطقه نیز بسیار موثر می باشد.

  حال این نشست ها چه سودی و چه دستآوردی دارد، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این نشست ها آنهم در سطح مقامات پایین رتبه نمی تواند دستآورهای کلانی در راستای صلح داشته باشد و نشست های سه جانبه یکی از راههای است که اعتماد متقابل سه کشور نسبت به یک دیگر بیشتر جلب می گردد و سوء تفاهمات در سایه این نشست ها برطرف می گردد. برطرف شدن سوء تفاهمات یعنی بازی بازمان،هرچند بازی با زمان یکی از اصول بازی های دیپلماتیک است؛ اما مسئله اساسی این است که بازی با زمان تا چند مرحله و تاکی این سلسله نشست ها برای برطرف کردن سوء تفاهمات ادامه پیدا کند؟. آیا واقعا نیروهای امنیتی دو کشور با یک دیگر اعتماد پیدا می کنند و برای از بین بردن فعالیت های تروریستی در افغانستان و پاکستان با هم همکاری می کنند؟. حملات متقابلی که در هفته های اخیر در مرز مشترک دو کشور رخ داد و سوء تفاهمات زیادی ایجاد کرد، ایا با این نشست ها برطرف خواهد شد؟.

با توجه به همین مشکلات و چالش هاست که نشست های سه جانبه را نشست های تعارفی صلح نام گذاشته اند و این نشست ها قبل از آن که به دنبال راهکارهای عملی صلح باشد، طرف های شرکت کننده سعی می کنند، میزان سوء تفاهمات و بی اعتمادی های به وجود آمده طی یک ماه یا ماههای گذشته را در سایه تعارفات سیاسی اندازه گیری نمایند.


August 7th, 2011


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات